“Đây Hồ Gươm, Hồng Hà, Hồ Tây! Đây lắng hồn núi sông ngàn năm…” (Nguyễn Đình Thi)

Với con dân Bách Việt, hình tượng Thần Rùa có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Thần Rùa tượng trưng cho Trời - Đất, Âm - Dương, cho tri thức, cho sự trường tồn… Rùa là một trong bốn linh vật: Long, Ly, Quy, Phượng. đã khắc sâu trong đời sống tâm linh của dân tộc.

Hình Thần Rùa với chiếc mai khum khum như bầu trời, bụng phẳng như mặt đất, sống lâu ngàn tuổi. Thần Rùa gắn với giang sơn đất nước và Vận mệnh của đất nước, phù hộ nhân dân ta đấu tranh đánh bại kẻ thù để giữ nền độc lập, đem lại cuộc sống an bình cho cư dân sống chủ yếu bằng canh tác lúa nước.

Hà Nội là nơi có nhiều huyền tích rùa thiêng: Rùa dâng nỏ thần cho vua An Dương Vương ở Cổ Loa, rùa đội văn bia tiến sĩ ở Văn Miếu, rùa đội Kiếm ở Hồ Lục Thủy nên đổi thành Hồ Gươm…

 
    Đã là con dân đất Việt, ai cũng biết câu chuyên Thần Kim Qui dạy cho Vua An Dương Vương xây thành Cổ Loa, giúp nhà Vua lãnh đạo nhân dân ta chống quân xâm lược, để rồi cho đến mãi sau này ai cũng nhớ câu ca:

   “Ai về thăm huyện Đông Ngàn

Ghé thăm thành Ốc, Rùa Vàng Tiên xây”

Rùa trưng bày tại đền Ngọc Sơn (Hà Nội)

Rồi trong sự tích Hồ Gươm lưu truyền chuyện Thần Rùa  hiện lên trên mặt hồ để thu lại thanh gươm báu mà Thần Rùa đã trao cho Lê Lợi, giúp  đánh thắng quân Minh xâm lược:

   “Hồ Gươm in bóng Tháp Rùa

Có cầu Thê Húc có chùa Ngọc Sơn”

Dân tộc Thái có truyền thuyết Thần Rùa được Đấng tối cao cử xuống dạy cho dân biết cách làm nhà theo hình rùa đứng. Bởi vậy trên cột thiêng (tức là biểu tượng linh hồn của ngôi nhà, bản mường hay đất nước) bao giờ cũng có hình Thần Rùa - “Pua Tấu”).

Người Bahnar Tây Nguyên có câu chuyện  Thần Rùa giúp cua, dâng nước đánh thần Diều gây nên nạn đại hồng thủy.

Người Khơme Nam Bộ, trong lễ cầu mưa bao giờ cũng đào hố cạnh cây bồ đề trong chùa, đặt biểu tượng cá và rùa xuống hố rồi mời thầy cúng hoặc sư đến tụng kinh cầu mưa để cứu vớt chúng sinh thủy cư (rùa, cá..) cầu xin các thần linh ban mưa lành xuống. Rùa cũng là sự hóa thân của đức Ca Diếp (Kasyapa), vị tổ thứ nhất trong thần phả, vừa của đạo Phật, vừa của đạo Hinđu…

Thần Rùa còn tượng trưng cho tri thức. Trong Quốc tử giám, mỗi tấm bia được làm bằng đá, khắc tên các vị thi đỗ Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa, Hoàng giáp, Tiến sĩ đặt trên lưng một con rùa. Thần Rùa hiện diện trong các đình, miếu, đền… và trên trống đồng có từ 5.000 năm nay.

Song đáng tự hào thay, từ năm 2353 trước công nguyên (tức là cách đây đúng 4362 năm chẵn), Hùng Quốc Vương đã tặng Vua Nghiêu Rùa Thần, trên lưng có khắc chữ: “Khoa Đẩu” (tức chữ Việt cổ, nhìn giống con nòng nọc), chép việc từ khai thiên lập địa trở đi, để giữ tình hòa hiếu giữa hai nước.

Sự kiện này được nhiều sử cổ trong và ngoài nước đều ghi lại, như:

Sách: Thông giám cương mục” của Chu Hy, “Thuyết văn giải tự” của Hứa Thận và “Thông chí” của Trịnh Tiểu đời Tống, sách ‘Lĩnh Nam chích quái” của Vũ Quỳnh…

            Nhiều nhà nghiên cứu trong nước, từ Hà Văn Tấn, Lê Trọng Khánh, Bùi Văn Nguyên, Trần Ngọc Thêm... cho đến Vương Duy Trinh, Trương Vĩnh Ký, cả những nhà nghiên cứu nước ngoài ở Anh, Tiệp Khắc, Mỹ, Pháp, nhất là Trung Quốc: Từ Lục Lưu, đến Hứa Thân, Trịnh Tiểu... đều khẳng định: Việt Nam xưa đã có chữ viết riêng.

Đặc biệt gần đây nhóm nghiên cứu chữ Bách Việt cổ do Ông Đỗ Văn Xuyền - Khánh Hoài, cùng Trung tâm nghiên cứu văn hóa người cao tuổi Việt Nam, đã dầy công sưu tầm và giải mã xong bộ chữ Bách Việt cổ và đúng 10g sáng ngày 29.3.2009, tức ngày 4.3 âm lịch, năm kỷ sửu, tại Thiên cổ miếu (thôn Hương Lan, xã Trưng Vương, thành phố Việt Trì - nơi thờ hai vợ chồng thầy giáo Vũ Thê Lang, đời Hùng Vương thứ 18, dạy hai công chúa của Hùng Duệ Vương là là Tiên Dung và Ngọc Hoa), đã long trọng khánh thành Thần Qui cổ bằng đá nặng 4 tấn, mô phỏng Thần Qui có khắc chữ “Khoa đẩu” xưa, mà nội dung như một bản tuyên ngôn độc lập: “Kể từ trời Nam mở vận, dòng họ đầu tiên trong nước là Hồng Bàng, bậc quân Vương thụ mệnh trời đầu tiên là Kinh Dương Vương - là hậu duệ của Thần Nông. Kinh Dương Vương vốn được cha là Đế Minh phong Vương làm chủ Nam Việt. kết duyên cùng Long nữ Hồng Đăng Ngàn, con gái Động Đình Quân, sinh ra Lạc Long Quân, húy là Sùng Lãm. Lạc Long Quân lấy con gái Đế Lai là nàng Âu Cơ, sinh ra trăm con trai từ một bọc trứng, ấy là Thủy Tổ của Bách Việt vậy” (Ngọc phả Liệt Vị Đại Vương - La Nội, Hà Tây). Sự kiện rước Thần Kim Qui mang trên mình chữ Bách Việt cổ về Thiên cổ Miếu, có ý nghĩa vô cùng trọng đại, bởi không chỉ tôn vinh giá trị vật chất và tinh thần vĩnh hằng của một đất nước ngàn năm văn hiến; tôn vinh tri thức, khoa học, giáo dục; là điểm tựa vững chắc cho muôn dân con Lạc cháu Hồng trong nghĩa đồng bào, thêm niềm tin, nghị lực, sức mạnh, vượt qua mọi trở ngại, trong thời vận: Thiên thời, địa lợi, nhân hòa.

Thần Rùa không chỉ là những giai thoại, mà còn là niềm tự hào của chúng ta, là cội nguồn, trên con đường chấn hưng đất nước.