|
|
Vị Giáo sư ‘huyền thoại’,
một ‘thủy tổ’ của
Phương pháp Phần tử hữu hạn |
Ray W. Clough, Giáo sư danh dự, Đại học California, Berkeley, Hoa Kỳ, đã từ trần ngày 8/10/2016. Ông sinh ngày 23/7/1920 tại TP Seattle, bang Washington (Hoa Kỳ), tốt nghiệp Đại học Washington ở Seattle năm 1942 và nhận học vị Tiến sĩ khoa học tại Viện Công nghệ Massachusett (MIT) năm 1949.Ngay sau đó, ông từ chối rất nhiều lời mời từ các trường đại học khác và chọn nơi làm việc tại Đại học California, Berkeley. Ông nghiên cứu và giảng dạy tại đây về phân tích phần tử hữu hạn (finite element analysis), động lực học kết cấu (structural dynamics), kỹ thuật ứng phó với động đất (earthquake engineering),… cho tới lúc nghỉ hưu năm 1987 và cả tới khi qua đời.
Năm 1956, ông là người đầu tiênđặt tên ‘Phương pháp Phần tử hữu hạn’ cho một phương pháp số giải các phương trình đạo hàm riêng trên miền nghiên cứu gồm những miền con với các đặc tính vật lý khác nhau nhờ một thuật toán đặc biệt lấy tích phân Galerkin trên từng ‘phần tử’ nhỏ - của các miền con đó. Thuật toán phần tử hữu hạn này đã tạo nên cuộc cách mạng cực kỳ lớn trong giải quyết các bài toán vật lý và kỹ thuật khó khăn nhất vì nó rất thuận tiện cho việc lập trình để tự động hóa tính toán trên máy tính. Cũng đúng vào thời điểm đó, khoa học máy tính với những máy tính siêu năng phát triển nhanh như vũ bão. Các nhà nghiên cứu, thiết kế công trình, máy móc, môi trường, …đã có một phương tiện vô cùng hiệu quả để tạo nên những sản phẩm siêu việt mà trước đó không lâu vẫn không dám nghĩ tới.Hàng loạt tác phẩm của ông gồm các bài báo, sách nghiên cứu,… đều mang giá trị kinh điển.
Cống hiến R.Clough có thể được coi như một đóng góp huyền thoại cho nhân loại trong thời kỳ đương đại. Ông được tôn vinh và được bầu vào Viện Hàn lâm Kỹ thuật quốc gia và Viện Hàn lâm Khoa học quốc gia. Ông được phong tặng những danh hiệu khoa học cao quý nhất tại nhiều nước. Ông cũng nhận nhiều giải thưởng và huân chương khoa học cao nhất tại Hoa Kỳ. Năm 1994, tại Nhà Trắng, Tổng thống Hoa Kỳ đã trịnh trọng trao Huân chương Khoa học Quốc giacho ông.
Phương pháp Phần tử hữu hạn đến Việt Nam trên những trang sách đầu tiên của R.Clough từ những năm 60 thế kỷ trước, lúc đất nước còn đầy bom đạn. Ngày nay, phương pháp Phần tử hữu hạn đến với chúng ta trong muôn vàn phần mềm tính toán kết cấu, môi trường và các đối tượng vật lý khác,…màtrong đó có SAP, GEOSLOPE, ANSYS, PLAXIS,…được sử dụng tương đối phổ biến.
Khi đặt nền móng cho thuật toán Phần tử hữu hạn, ông đã ứng dụng ngay cho bài toán phân tích ứng suất trong đập ( mời xem bài báo nổi tiếng của ông lúc đó trong file đính kèm ở phần tiếng Anh /En/Web/Content.aspx?distid=656 ).
GS. Ray W. Clough sẽ được nhớ đến mãi.
GS.TSKH. Phạm Hồng Giang
|