Hệ thống thông tin địa lý giám sát tình hình và Dự báo xu hướng lây lan dịch cúm gia cầm[29/02/08]
28/02/2008 17:06
HỆ
THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÝ GIÁM SÁT TÌNH HÌNH VÀ DỰ
BÁO XU
HƯỚNG LÂY LAN DỊCH CÚM GIA CẦM
TSKH.
Nguyễn Đăng Vỹ, Viện Khoa học Thuỷ lợi
Bài báo giới
thiệu về tính năng kỹ thuật, quy mô, hiệu quả ứng dụng của hệ thống thông tin
địa lý giám sát tình hình và dự báo xu hướng lây lan của dịch cúm gia cầm - sản
phẩm khoa học công nghệ của Trung tâm Công nghệ phần mềm Thuỷ lợi. Ứng dụng hệ
thống sẽ giúp cho các nhà chăn nuôi, các nhà quản lý nắm bắt nhanh chóng tình
hình chăn nuôi gia cầm, kết quả tiêm phòng trên lãnh thổ mình quan tâm, tình
hình diễn biến dịch cúm gia cầm, khả năng lây lan của dịch khi nó xuất hiện, từ
đó có được các quyết định và giải pháp xử lý thích hợp để ngăn chặn, giảm thiểu
tác hại của dịch.
Trận dịch cúm gia cầm xảy ra cuối năm 2003,
đầu năm 2004 đã để lại tổn thất nặng nề cho nền kinh tế không chỉ nước ta mà
còn các nước trong khu vực. Dịch cúm gây ra thất thiệt trực tiếp cho người chăn
nuôi, làm mất cân đối về cung và cầu thực phẩm trên thị trường, ảnh hưởng đến
người tiêu dùng. Không những thế, dịch cúm gia cầm còn gây ảnh hưởng xấu đến
sức khoẻ cộng đồng, đến môi trường sống và trong một số trường hợp dẫn đến
thiệt hại nhân mạng. Từ đó đến nay, dịch cúm gia cầm dã tái xuất hiện nhiều
lần, tiếp tục đe doạ sự ổn định của kinh tế-xã hội của nhiều nước trên thế giới
và đang có nguy cơ trở thành đại dịch cúm của con người trong phạm vi toàn cầu.
Điều đáng nói ở đây, là khi xảy ra dịch
cúm, các cấp quản lý ở địa phương cũng như ở trung ương rất thiếu thốn thông
tin cần thiết cho việc đánh giá tình hình hiện trạng, mức độ nguy hiểm đang
tiềm ẩn để có biện pháp xử lý, phòng và chống kịp thời. Ngoài việc chưa có được
một hệ thống tổ chức điều tra, thu thập thông tin hoàn chỉnh, chúng ta còn
thiếu cả phương tiện lưu trữ, xử lý thông tin. Kết quả điều tra từ các địa
phương gửi lên các cơ quan quản lý cấp trên thông qua FAX, bưu kiện hoặc điện
thoại đều được lưu trữ dưới dạng giấy phiếu xếp thành chồng, làm cho việc phân tích,
tổng hợp thông tin khó khăn, chậm chạp, không đáp ứng được yêu cầu của công tác
theo dõi, giám sát tình hình dịch cúm và ra quyết định phòng chống. Nói cách khác,
có thông tin, mất thời gian, sức người, sức của để thu thập thông tin, nhưng
hiệu quả khai thác thông tin thấp. Đây là hệ quả của việc thiếu một hệ thống
thông tin hiện đại để lưu trữ các loại thông tin điều tra thu thập được, xử lý
chúng một cách nhanh chóng, kịp thời và trong nhiều trường hợp có thể đưa ra
những ý kiến tư vấn cho các nhà quản lý. Trong tình hình như vậy, Bộ môn GIS và
Viễn thám của Trung tâm Công nghệ phần mềm Thuỷ lợi đã nghiên cứu, xây dựng hệ
thống thông tin địa lý (GIS)
giám sát tình
hình dịch cúm gia cầm và dự báo xu hướng lây lan của dịch khi dịch bùng phát.
Hệ thống được bắt đầu xây dựng trong khuôn khổ một đề tài nghiên cứukhoa học
cấp tỉnh của Vĩnh Phúc, được hoàn thiện tiếp tục với các đề tài khoa học công
nghệ tỉnh Nam Định và Nghệ An. Đến nay, hệ thống đã được triển khai ứng dụng
cho toàn tỉnh Vĩnh Phúc, hai huyện Trực Ninh, Hải Hậu tỉnh Nam Định và huyện
Quỳnh Lưu tỉnh Nghệ An. Bài báo này sẽ giới thiệu với bạn đọc một cách tóm tắt
về tính năng kỹ thuật của hệ thống thông tin, khả năng và phạm vi ứng dụng,
hiệu quả ứng dụng hệ thống vào công tác theo dõi diễn biến và dự báo sự lây lan
của dịch cúm gia cầm.
Cấu trúc của hệ thống
Hệ thống thông tin địa lý giám sát tình
hình và dự báo xu hướng lây lan của dịch cúm gia cầm được xây dựng theo mô hình
“khách - chủ”. Phần chủ bao gồm cơ sở dữ liệu (CSDL) bản đồ và dữ liệu thuộc
tính trên máy chủ, các phần mềm quản trị dữ liệu thuộc tính và dữ liệu không
gian. Phần khách là phần mềm khách - công cụ của người dùng để đăng nhập vào hệ
thống từ các máy trạm của mình, cập nhật dữ liệu vào hệ thống, khai thác thông
tin từ hệ thống. Nếu máy chủ có địa chỉ trên mạng Internet, phần mềm khách có
thể đăng nhập vào hệ thống qua mạng Internet. Trong trường hợp máy chủ không có
địa chỉ trên mạng Internet, phần mềm khách có thể kết nối tới máy chủ thông qua
đường điện thoại công cộng hoặc sử dụng công nghệ mạng riêng ảo VPN(virtual private network). Số lượng người kết nối tại một thời điểm
phụ thuộc vào bản quyền sử dụng quản trị dữ liệu thuộc tính, quản trị dữ liệu
không gian và khả năng của cổng kết nối trên máy chủ.
Sơ đồ
cấu trúc của hệ thống thông tin địa lý giám sát tình hình chăn nuôi,
tình
hình dịch cúm gia cầm và dự báo xu hướng lây của dịch
(Bài
đã được tác giả báo cáo trong "Hội nghị khoa học công nghệ Nông nghiệp
2006-2007 các tỉnh phía Bắc" tổ chức tại Hà Nội cuối năm 2007")