Động đất ở Nhật Bản

Động đất ở Nhật Bản.

Động đất (Earthquake, tiếng Nhật gọi là Jishin) là một hiện tượng thường xuyên xảy ra ở Nhật Bản.

Theo Bộ Xây dựng Nhật Bản (nay là Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng, Giao thông và Du lịch - MLIT) mỗi năm Nhật bản có  126.000 trận động đất. Tính ra trung bình cứ 4 phút có một trận động đất. Trong đó rất nhiều trận mà người Nhật chẳng mấy ai để ý.

Nếu xếp thứ tự theo tổng năng lượng phát ra từ các trận động đất thì khỏang 10% năng lượng thoát ra trên toàn thế giới mỗi năm do các vụ động đất tập trung trong lãnh thổ và lãnh hải Nhật Bản.

Trong vòng một thế kỷ qua, Nhật Bản đã bị 24 vụ động đất mạnh từ 6 độ Richter trở lên.

Trong thế kỷ XX, khủng khiếp nhất phải kể đến vụ động đất Kanto xảy ra ở khu vực Tokyo vào năm 1923, mạnh tới 7,9 độ, làm hơn 140.000 người bị thiệt mạng. Chỉ riêng ở Tokyo, trận động đất này đã cướp đi sinh mạng của hơn 60.000 người, trong đó hơn 50.000 bị chết thiêu trong các vụ cháy – có thể gọi là thiên tai thứ cấp – do động đất.

Chỉ trong thập niên 90, một số vụ động đất lớn đã xảy ra ở khu vực Hokkaido (phía Bắc Nhật Bản) và Tohoku (miền trung Nhật Bản). Mạnh nhất là vụ động đất ngoài khơi phía tây nam Hokkaido, vào tháng 12/93, có cường độ 7,9 độ.

Vụ động đất lớn gần đây nhất là trận động đất Hanshin-Awaji, mạnh 7,2 độ, xảy ra vào 5h46 phút sáng 17 tháng giêng năm 1995 tại khu vực phía nam tỉnh Hyogo. Thường thì động đất lớn ở Nhật Bản xảy ra trên các bề mặt tiếp giáp các địa tầng nhưng riêng vụ động đất này là do chuyển động của một vết đứt gãy đang hoạt động, chạy dưới thành phố Kobe. Để hình dung cấp độ 7.2, một Chuyên gia động đất người Nhật Bản đã từng sang Hà Nội nói ví von với tôi khi vào thăm phế tích động đất tại Kobe “động đất trên cấp 7 có độ lắc giống như bạn đứng trong taxi khi xe chạy trong Hà Nội” (!).

Đây cũng được coi là một trong những vụ động đất tàn phá nghiêm trọng nhất trong lịch sử, với con số thiệt mạng là 6.427 người, hơn 40.000 người bị thương và gần 400.000 ngôi nhà bị sập, bị cháy hoặc hư hại. Đây là trận động đất đầu tiên có số người chết và thương vong lớn kể từ vụ động đất Fukui năm 1948, mạnh 7,1 độ, làm 3.848 người chết. Rất may là sau trận động đất này, Nhật Bản càng chú trọng hơn cho động đất: hàng loạt phòng thí nghiệm với những máy và thiết bị thí nghiệm động đất chỉ có duy nhất trên thế giới, hàng loạt hệ thống báo động đất (nhanh hơn tốc độ lan truyền của sóng động đất) ở các vùng thường có tâm động đất (hypocenter), các khoa học và kỹ thuật về động đất cũng đặc biệt phát triển trong thời gian này; về cơ sở hạ tầng nhiều khu chung cư mới được xây dựng khang trang hiện đại thay thế cho những quần thể hạ tầng dân cư đã được xây dựng từ hơn 20 năm trước ở Kobe, tất cả các công trình hạ tầng quan trọng ở khu vực như Kyoto, Osaka, Tokyo,… đều được gia cố chống động đất.

Trận động đất này được cả thế giới biết đến với tên gọi là “trận động đất ở Kobe” hoặc “trận động đất Kobe” nhưng ít ai để ý đến tên thật của nó: trận động đất Hanshin-Awaji.

Trong thời gian bạn đọc bài viết này, rất có thể ở Nhật Bản đã xảy ra 1 hoặc 2 trận động đất!!

      TP. Kobe, năm 2009

(Nguyễn Hoài Nam,  nam@vncold.vn)