Đập vòm cao nhất thế giới INGURI (Gruzia).

Đập vòm cao nhất thế giới INGURI (Gruzia).

Đập INGURI (Gruzia) là đập vòm cao nhất thế giới (271,5m). Ít năm sau khi xây dựng xong, có một số trục trặc kỹ thuật ảnh hưởng bất lợi đến an toàn đập. Tập thể các chuyên gia đầu ngành trên thế giới đã được huy động để nghiên cứu xử lý. Tiến sĩ Nguyễn Đôn là chuyên gia địa kỹ thuật giàu kinh nghiệm  của Tập đoàn Hydro-Québec (Canada) đã tham gia nhóm công tác đó. Xin giới thiệu với quí bạn đọc một số nội dung trong bài viết của ông (nguyên bản tiếng Pháp, chúng tôi tóm lược và chuyển ngữ). BBT.

1.   Giới thiệu chung.

Sông Inguri bắt nguồn từ dẫy núi Kavkaz và chảy về phía đông vào Biển Đen trong lãnh thổ nước CH Gruzia trước đây thuộc Liên bang Xô viết và tuyên bố độc lập từ năm 1991. Việc xây dựng đập trên sông Inguri kéo dài 20 năm và hoàn thành vào năm 1986 trong thời kỳ Xô viết (h.1). Đập vòm này cao 271,5m là đập vòm cao nhất thế giới (h.2). Nền đập có đặc tính địa chất phức tạp. Hồ chứa do đập tạo nên có dung tích 1,1 tỷ m³, mặt nước rộng 13,5 km² (h.3). Nhà máy thuỷ điện đặt ngầm có 5 tổ máy với tổng công suất lắp đặt là 1300 MW.

2.      Một số chi tiết cấu tạo của đập.

Đập có dạng vỏ cong theo 2 phương được chia thành 38 khoảnh. Các khoảnh có đai (tựa vào vách) và có khớp nối. Ngoài ra còn có một số khớp nối chung để giảm nhẹ ảnh hưởng của động đất (h.4).

      Bề rộng đỉnh đập: 10m.

      Bề rộng lớn nhất mép chân đập: 56m.

      Bề rộng gối đỡ ở móng đập: 90m.

      Chiều sâu gối đỡ: 15÷20m ở hai bên vai đập, 50m ở lòng sông. 

      Phần tràn có 12 khoang, xả lưu lượng 2500m³/s.

      Thể tích đập: 3,9 triệu m³.

      Có chất keo pha nhựa đường giữa gối đỡ và nền.

      Sơn phủ epoxy mặt thượng lưu.

Lắp đặt 5700 dụng cụ đo các loại tại thân đập, hành lang, đáy hồ nhằm kiểm soát những thông số chủ yếu: chuyển vị, trạng thái ứng suất và biến dạng, thấm, chuyển vị kiến tạo, những đặc trưng dịa vật lý,…

3.   Sửa chữa khẩn cấp. 

Trong những năm 90, đập và nhà máy thuỷ điện có một số biểu hiện thiếu an toàn do nhiều tác động, trong đó có những trận động đất mạnh xảy ra trong khu vực. Nhóm công tác E7 gồm chuyên gia của Hydro-Québec (Canada), EDF (Pháp) và  ENEL (Italia) đã hỗ trợ phía Gruzia xác lập những giải pháp phục hồi và nâng cao độ an toàn của đập. Thụy Sĩ và Cộng đồng châu Âu hỗ trợ chương trình này.