Có “đạo thiết kế xây dựng” chưa hay chỉ là nhầm số liệu?[09/04/15]
08/04/2015 10:10
CÓ “ ĐẠO THIẾT KẾ XÂY DỰNG” CHƯA HAY CHỈ LÀ NHẦM SỐ LIỆU?
KS Giả Kim Hùng
Thường trực Miền Trung
Hội Đập lớn&PTNN VN
Trên báo Tuổi Trẻ thứ tư ngày 1-4-2015, ngay đầu trang 1 có đăng bài “ Thiết kế Sân bay Quảng Ninh : Nhầm số liệu với sân bay Phan Thiết ! ”, tường thuật lại ý kiến của Bộ Xây Dựng (XD) về hồ sơ Báo cáo Nghiên cứu khả thi dự án Cảng hàng không Quảng Ninh do Công ty TNHH Một thành viên Thiết kế và Tư vấn xây dựng công trình hàng không ( ADCC ) lập tháng 1-2015, mở đầu bài báo, hai nhà báo Lâm Hoài - Đức Hiếu đã dẫn lời nhận xét của ông Bùi Trung Dung Cục trưởng Cục Quản lý hoạt động xây dựng Bộ XD làm người đọc chú ý : “ trong hồ sơ Báo cáo Nghiên cứu khả thi Dự án (BCNCKTDA) của ADCC, các đơn vị chuyên môn của Bộ XD đã phát hiện các chi tiết của sân bay Phan Thiết chưa được xóa bỏ ” ( tôi in đậm ).Nhà báo còn ghi thêm lời ông Trung Dung “ ở đây có thể đơn vị thiết kế lấy form thiết kế của sân bay Phan Thiết để nghiên cứu xây dưng cho sân bay Quảng Ninh ”, ông Trung Dung còn nói thêm “ Tuy nhiên có thể do lỗi kỷ thuật nên các số liệu chưa được điều chỉnh cho chính xác ”. Còn khi tính toán hạng mục điều hòa không khí cho sân bay Quảng Ninh thì đã “ lấy thông số khí hậu ở Hà Nội ”. Tôi không biết đây có phải là một hiện tượng “ đạo văn ” trong tư vấn thiết kế xây dựng hay không, vì chưa nghe ai hoặc cơ quan quản lý dự án nào nói về hiện tượng này. Bài báo gọi là “ nhầm số liệu” còn ông Trung Dung thì gọi là “ lấy form thiết kế của sân bay Phan thiết…… ”, và “ có thể do lỗi kỷ thuật nên các số liệu chưa được điều chỉnh….. ”.
Tình trạng “ đạo văn ” lâu nay ở nước ta mới phát hiện trong các luận văn làm Tiến sĩ, nổi đình đám đâu tiên là việc phát hiện ông Hoàng Xuân Quế Trường đại học (ĐH) Kinh tế Quốc dân Hà nội đã sao chép 30% nội dung luận văn TS của GS Mai Xuân Quế đưa vào luận văn Tiến sĩ của mình, đã được Bộ Giáo dục & Đào tạo (GDĐT) thu hồi bằng TS. Gần đây báo chí lại nêu nhiều việc đạo văn trong nghiên cứu khoa học, trong Văn hóa, Nhạc, Họa, Giáo dục, ngay ở mấy trường ĐH lớn như ĐH Bách Khoa HN, ĐH Đồng Nai, ĐH Nha Trang…cũng có hiện tượng “ đạo văn ”…. GS.TS Nguyễn Văn Tuân hiện là Principal Fellow, trường ĐH Công nghệ Sydney, đã định nghĩa “ đạo văn ” là “ sử dụng ý tưởng hay câu văn của người khác một cách không thích hợp ( tức không ghi rõ nguồn gốc), đặc biệt là việc trình bày những ý tưởng và từ ngữ của người khác trước các diễn đàn khoa học và công cộng như là ý tưởng và từ ngữ của chính mình ”. Theo định nghĩa này, với thiển ý của tôi, có thể gọi trường họp Tư vấn Thiết kế (TKTV) sân bay Quảng Ninh này là một dạng “ đạo văn ” trong đồ án TVTKXD, không phải chỉ là nhầm số liệu, vì lượng hành khách đến vào giờ cao điểm ở sân bay (SB) Quảng Ninh là 800, còn ở SB Phan Thiết là 1000 mà lại “ lấy form thiết kế của sân bay Phan Thiết …để nghiên cứu xây dựng cho sân bay Quảng Ninh”. Đối với công tác Quản lý dự án và Tư vấn đầu tư xây dựng công trình, theo quy định hiện hành, đơn vị TVTKXD được phép tham khảo hồ sơ TVTK công trình có quy mô tương tự cùng các tài liệu số liệu ở dự án công trình tương tự khác, thậm chí được sử dụng các thiết kế mẫu, thiết kế điển hình nhưng phải ghi rõ nguồn tham khảo, và phải giảm phí TVTK theo quy định. Nếu trong hồ sơ TVTK của ADCC không thuyết minh rõ việc tham khảo số liệu của TK SB Phan Thiết và không giảm chi phí TVTK ở DA SB QN thì có thể xem đây là một dạng “ đạo văn ”. Qua sự việc này, tôi nhớ lại trên 40 năm qua được tham gia công tác TVTKXD Thủy lợi tại Tồng công ty TVXD Thủy lợi ( HEC ) – cơ quan TVTKXD hàng đầu của ngành Thủy lợi nước ta, tôi thấy không có hiện tượng này, vì HEC đã tuân thủ 1 trong 10 Quy tắc đạo đức nghề nghiệp của Hiệp hội Tư vấn Xây dựng Việt Nam, là “ Phục vụ khách hàng một cách trung thực, tận tình, tìm được cho họ các giải pháp vừa có hiệu quả nhất vừa phù hợp với các quy định của pháp luật Nhà nước và lợi ích cộng đồng.”, nhưng ở một vài đơn vị đồng nghiệp hình như cũng đã có hiện tượng này nhưng chưa được các đơn vị cơ quan thẩm tra, phê duyệt phát hiện. Tôi đơn cử vài việc tôi được biết như : có một đơn vị TV lập DA đầu tư XD công trình thủy lợi ở tỉnh này nhưng lại sử dụng tài liệu khí tượng ở tỉnh khác mà không lấy tài liệu khí tượng tỉnh có DA; có DA chủ trì thiết kế đã copy gần như toàn văn một chương về quản lý vận hành khai thác hồ chứa nước đã xây dựng cho DA đang thiết kế nhưng đã “ quên ” sửa lại tên DA, có lẽ cũng do “ lỗi kỷ thuật ” ?; trong thiết kế đập đất đầm nén trong công trình đầu mối hố chứa nước nhiều đơn vị TVTK đã tham khảo gần như copy mặt cắt đập nhiều khối do HEC đã áp dụng lần đầu tiên ở nước ta khi khảo sát thiết kế khôi phục đập chính hồ chứa nước Suối Hành (Khánh Hòa) gặp sự cố vỡ đập tháng 12 năm 1986 và đã được Bộ đưa vào Tiêu chuẩn thiết kế đập đất đầm nén 14TCN-157:2005, nhưng thường không thuyết minh cơ sở tham khảo và về thiết kế phí thì đều tính theo định mức thiết kế mới ….. Tôi nghĩ đây cũng là một dạng “ đạo văn ” tuy không trắng trợn như “ đạo văn ” trong làm luận văn tiến sĩ, nghiên cứu khoa học, văn hóa, giáo dục, v…v…, nhưng cũng ảnh hưởng đến đức tính trung thực của người kỷ sư TVTK và đơn vị TVTK được hưởng phí TVTK không thật tương xứng. Việc có ´đạo văn” hay không trong đồ án TVTK một DA nào đó chỉ có cơ quan phản biện, thẩm tra, thẩm định mới có thể phát hiện được.
Qua hiện tượng “ nhầm số liệu ” ở hồ sơ BCNCKT DA Sân bay dân dụng Quảng Ninh do các cơ quan quản lý hoạt động xây dựng của Bộ XD phát hiện, tôi nghĩ Bộ XD nên nghiên cứu bổ sung một điều khoản về việc yêu cầu đơn vị TVTK cần thuyết minh rõ các tài liệu số liệu, và cả ý tưởng thiết kế công trình khi có tham khảo hoặc copy của một DA khác, và cần có một hệ số chiết giảm trong Định mức chi phí quản lý DA và TVĐTXD công trình do Bộ XD công bố tại văn bản số 1751/BXD-VP ngày 14/8/2007 khi đơn vị TVTK có tham khảo tài liệu số liệu, hoặc ý tưởng TVTK từ một DA khác đã xây dựng hoặc đã được cấp có thẩm quyền về ĐTXD phê duyệt. Quy định này sẽ giúp nâng cao tính trung thực, tận tình của người hành nghề TVTKXD và sự công bằng trong thu nhập của đơn vị TVTKXD.
Nha Trang 06/4/2015