Kẹt xe ở Thành phố Hồ Chí Minh (3).[25/02/16]

Kẹt xe ở Thành phố Hồ Chí Minh (3)

 

TS Nguyễn Bách Phúc

Chủ tịch Hội Tư vấn Khoa học Công nghệ và Quản lý HASCON

Viện trưởng Viện Điện – Điện tử - Tin học EEI

 

Xin đừng hoang tưởng Metro sẽ là phép màu dứt điểm nạn kẹt xe!

Một phương tiện vận chuyển công cộng vô cùng lợi hại là tàu điện ngầm Metro.

Metro có nhiều ưu điểm vượt trội so với các phương tiện vận tải công cộng khác. Một là, đi ngầm dưới đất, không chiếm dụng mặt đường của thành phố. Hai là, không có giao lộ, không phải chờ đợi, không cần đèn xanh, đèn đỏ, không sợ kẹt đường; để tránh hình thành giao lộ Metro, người ta nâng hoặc hạ độ sâu của hai tuyến giao nhau. Thứ ba, nhờ hai ưu điểm trên, tốc độ Metro rất cao, thời gian đi lại được rút ngắn, rất ít khi xảy ra tai nạn, nhất là không có nạn đụng xe.

Đầu tư cho Metro rất đắt. Ở các nước tiên tiến bình quân khoảng 100 triệu USD/1Km. Riêng ở Việt Nam ta thì “đội giá” lên rất nhiều.  Ví dụ, tuyến Metro thứ 5 từ ngã tư Bảy Hiền đến siêu thị Metro quận 2, dài 8,9 Km, cuối năm 2014 điều chỉnh lại giá đầu tư, tăng từ 833 triệu EURO, thêm 477 triệu EURO thành 1310 triệu EURO, tương đương 1520  triệu USD, bình quân 170 triệu USD/Km.

Chính vì đầu tư Metro đắt nên số lượng tuyến Metro của mỗi thành phố thường không nhiều, phụ thuộc vào diện tích và dân số thành phố. Xem các nước tiên tiến có thể thấy một con số gần đúng rằng số tuyến Metro bằng số triệu dân. Ví dụ, thành phố 3 triệu dân thường có 2 đến 3 tuyến Metro. Như vậy Metro không thể phủ khắp thành phố.

Trước khi xây Metro, người ta đã xây dựng hoàn chỉnh hệ thống giao thông công cộng, phủ kín khắp thành phố, giúp người dân sử dụng Metro thuận lợi, có thể đi bằng xe công cộng đến bến Metro mà họ xuất phát, cũng như từ bến Metro cuối cùng của họ đến đích.

Điều đó cũng có nghĩa là Metro chỉ có thể phát huy tính ưu việt của nó khi có mạng lưới xe công cộng phủ khắp thành phố. Còn nếu không có mạng lưới xe công cộng này thì Metro có ưu việt đến bao nhiêu đi chăng nữa, người dân cũng “không thích” và “không thể” sử dụng Metro.

Nhiều người viện dẫn những con số thống kê của nước ngoài, nói rằng metro hàng ngày vận chuyển hàng chục triệu hành khách, chiếm 70-80% hành khách đi xe công cộng. Từ những thông tin này, chúng ta tưởng rằng chỉ cần xây dựng một vài tuyến Metro là có thể phục vụ đi lại cho hàng triệu hành khách. Cũng từ đó, chúng ta đang ra sức bỏ hàng tỷ USD để xây cho được các tuyến Metro, với hy vọng sẽ có hàng chục triệu người đi Metro như ở nước ngoài, và từ đó sẽ hết kẹt xe.

Thực ra, ý tưởng này là hoàn toàn phi thực tế.

Sai lầm là ở chỗ, người ta xây dựng hệ thống giao thông công cộng hoàn chỉnh trước, rồi mới xây Metro, còn chúng ta thì làm ngược lại.

Mặc dù Metro có thể chở được hàng triệu hành khách mỗi ngày, nhưng ở Tp.HCM với hệ thống xe công cộng hiện nay, sẽ có bao nhiêu người sử dụng Metro, ai sẽ là người sử dụng Metro? Câu hỏi này được giải đáp dễ dàng giống như trường hợp các tuyến xe buýt hiện hữu của chúng ta, bởi vì một tuyến Metro xây dựng hết hàng tỷ USD, có khả năng chở hàng triệu người, nhưng thực chất nó chẳng khác gì một tuyến xe buýt công cộng hiện hữu của chúng ta, nghĩa là chẳng có mấy người đi.